XXI - Pinocchiu veni pigliatu d'un viddanu, ca lu custrinci a fari lu cani di guardia a un puddaru.

Ngagliatu d'un viddanu mischinazzu
finisci a la catina comu un cani,
e mùartu di lu friddu 'ni ddu jazzu
cci tocca travagliari senza lu pani:

attentu a cuminciari ad abbaiari
si latru avissi vistu p'arrubbari.

Pinocchiu, comu putiti immagginari, accuminciò a chianciri, a gridari, a raccumannarisi: ma eranu chianti e grida 'nnutili, pirchì ddà vicinu nun si vidivanu casi, e pi la strata nun passava mancu 'n'arma viva.

Intantu si fici notti.

Un po' pi lu duluri di la trappula, ca cci tagliava li stinchi, un po' pi lu scantu di truvarisi sulu e a lu scuru 'mmìazzu a ddi campi, lu pupu accuminciava quasi a sveniri; quannu a un trattu, vidìannusi passari 'na Lucciula 'n'testa, la chiamò e cci dissi:

- O Lucciulina, mi facìssitu la carità di librarimi di 'stu suppliziu?..

- Poviru figliu! - cci arrispunnì la Lucciula, firmannusi a taliarlu 'mpietusita. - Comu mai ristasti 'ngagliatu cu li gammi ni 'sti fìarri taglienti?

- Trasivu ni lu campu pi cogliri du' grappi di racina muscatedda, e..

- Ma la racina era to'?

- No..

- E allura cu è ca t'insignò a pigliari la rrobba di l'àutri?

- Avìa fami…

- La fami, carusu miu, nunn è 'na bona raggiuni pi pigliari li cosi ca nun sunnu nùastri…

- E' veru, è veru! - gridò Pinocchiu chiancìannu, - 'n'àutra vota nun lu fazzu cchiù.

A 'stu puntu lu dialugu fu ruttu da un rumuri di passi ca s'avvicinavanu.

Era lu patruni di lu campu ca viniva 'm punta di pìadi a vidiri si quarcuna di ddi piddrùattuli, ca di notti si manciavanu li gaddini, avissi arristatu 'ncagliata ni la trappula.

E la so' meraviglia fu grannissima quannu, trata fori la lanterna c'avìa sutta lu pastranu, s'addunò ca, 'nveci di 'na piddrùattula, avìa ristatu 'ngagliatu un carusu.

- Ah, latrunìaddu! - dissi lu viddanu arraggiatu, - allura sì tu ca m'arrùabbi li gaddini?

- Ju no, ju no! - gridò Pinocchiu, chiancìannu. - Ju trasivu ni lu campu pi pigliari sulu du' grappi di racina!…

- Cu' arrobba la racina è capacissimu d'arrubbari puru li gaddini. Lassa fari a mìa, ca ti dugnu 'na lezzioni ca t'arricurdari pi un pìazzu.

E graputa la trappula, afferrò lu pupu pi lu cùaddu e lu purtò di pisu finu a la casa, comu si putissi purtari 'n'agnidduzzu di latti.

Arrivatu ca fu ni lu spiazzu davanti la casa, lu jittò 'nterra: e tinìannucci un pedi 'ncapu lu cùaddu, cci dissi:

- Ormai è tardi e vùagliu jiri a dormiri. Li nùastri cunti li facìammu dumani. Intantu, siccomu oj mi murì lu cani ca faciva la guardia di notti, tu pigli subbitu lu so' pùastu. Tu mi fa' di cani di guardia.

Dittu fattu, cci 'mpilò a lu cùaddu un grùassu cuddaru tuttu chinu di spuntuna d'ottuni, e ci lu strincì in modu di nun putirisìllu livari passannucci cu la testa. A lu cuddaru c'era attaccata 'na longa catina di fìarru: e la catina era attaccata a lu muru.

- Si 'sta notti, - dissi lu viddanu, - accuminciassi a chioviri, tu po' jiri a cuccia ni ddu casottu di lignu, unni c'è sempri la paglia, e ca pi quattru anni servì pi lìattu a lu ma' poviru cani. E si pi disgrazia avissiru ad arrivari li latri, ricordati di stari cu li gricchi dritti e d'abbaiari.

Doppu 'st'urtimu avvirtimìantu, lu viddanu trasì ni la casa chiudìannu la porta cu tantu di catinazzu.: e lu poviru Pinocchiu ristò gnutticatu nill'aria, cchiù mùartu ca vivu, a causa di lu friddu, di la fami e di lu scantu. E ogni tantu, mittìannu cu rrabbia li mani intra lu cuddaru, ca cci strinciva la gula, diciva chiancìannu:

- Mi sta beni!… Purtroppu mi sta beni! Vonsi fari lu svugliatu, lu vagabunnu…. Vonsi ascuntari li cumpagni tinti, e pi chistu la sfurtuna m'assicuta sempri. Si avissi statu un carusìaddu pi beni, comu cci nn'è tanti, s'avissi avutu voglia di studiari e travagliari, s'avissi ristatu a la casa cu lu ma' poviru patri, a 'st'ura nun mi truvassi ccà, 'mmìazzu a li campi, a fari lu cani di guardia a la casa d'un viddanu. Oh, si putissi rinasciri 'n'àutra vota!… Ma ormai è tardu, e ci voli pacìanzia!

Fattu 'stu tanticchia di sfogu ca cci vinni propriu di lu cori, trasì intra lu casottu e s'addrummiscì.